FENOMENOLOŠKI PUT U DEKONSTRUKCIJU - Šta Derida duguje Merlo-Pontiju

O knjizi FENOMENOLOŠKI PUT U DEKONSTRUKCIJU - Šta Derida duguje Merlo-Pontiju

Ova knjiga zamišljena je kao uvođenje, na možda nov i neuobičajen način – u svjetlu “postfenomenologije” – u mišljenje dekonstrukcije, u mišljenje mislioca čiji su se prvi radovi najčešće vezivali uz oznaku “post-strukturalizma”. Odabrali smo da govorimo o granicama fenomenologije – o kraju jednog i početku drugog puta koji, kako napominje Derrida, nipošto ne ide naprosto s onu stranu ograda metafizike. Derrida je svoju poziciju izgradio, kako je primijetio M. Frank, “u razračunavanju sa fenomenologijom”.[1] i to vođen uvjerenjem da je ona “najmodernija, najkritičnija i najbudnija forma metafizike”.[2] Preuzimanje hajdegerovske zadaće kritike metafizike za ovog mislioca je prije svega značilo razračunavanje sa Husserlom. Interpretacija koju je poduzeo u La voix et le phénomène predstavlja možda najradikalniji poduhvat kritike fenomenologije u Francuskoj, one filozofije čije je usvajanje i izgrađivanje predstavljalo okosnicu misaonog razvoja tokom nekoliko prethodnih decenija. Prema mišljenju mnogih poznavalaca, najveće domete ovog razvoja obilježava Merleau-Pontyjevo ime. Otuda nije iznenađujuće da je sa strukturalističkim okretom, sa novom epistemološkom konstelacijom čije su čvorište činile: psihoanaliza, sistematska lingvistika i etnologija, i od kojih je Derridina kritika crpila svoju nadmoć – njegovo ime u Francuskoj gotovo palo u zaborav. Treba napomenuti da je i u usponu i procvatu egzistencijalizma predstavljao lik u sjeni dnevno-popularnog prikazivanja. Claude Lefort – mislilac koji je na sebe preuzeo brigu o zaostavštini velikog francuskog fenomenologa – će zapaziti da je “Merleau-Ponty bio na čudnovat način okružen šutnjom od strane filozofa koji su ga naslijedili, mada je bio neobično prisutan na pragu naše intelektualne, antropološke, estetičke i političke savremenosti”.[3] To je konstatacija čije važenje namjeravamo da pokažemo i u slučaju Derridinog nastupa. Trebalo bi objelodaniti jedan značajan dug, prije svega zato da bi se objelodanila sva samosvojnost jednog novog započinjanja; treba ukazati na krajnju bliskost i suprotstavljenost dvojice mislilaca, da bi se dosegle sve konsekvence jezičkog obrata koji potpisuje Derrida. Upravo zbog samog ovog uvida u izraženost oblika srodnosti i razmimoilaženja odabiremo bavljenje jednom kratkom sekvencom kretanja francuske tradicije, pokušavamo izložiti što neposredniju povezanost s kojom je poput neke poluge cjelokupno polje mišljenja izokrenuto, s kojom je posunovraćena jedna dimenzija uspinjanja. Tako bismo, nadamo se, dali prilog tokovima jedne manje-više okašnjele i jedne više nego aktuelne recepcije.